Roman Gren
WYZNANIE
Wydawnictwo: Czarne
Data: 2012
Stron: 110
To
zaskakujące ile emocji może skrywać w sobie niewielka książeczka,
licząca raptem 110 stron, do takich właśnie niepozornych,
aczkolwiek błyskotliwych i ważnych lektur należy ”Wyznanie”
Romana Grena, człowieka wszechstronnie utalentowanego: pisarza,
scenarzysty, pedagoga oraz współautora scenariusza do filmu Agnieszki
Holland „Julia wraca do domu”. Autor otrzymał Nagrodę Fundacji
Kultury za zabiór opowiadań „Krajobraz z dzieckiem”, a także
nominację do Nagrody Literackiej Nike 1997.
Na
„Wyznanie” załapałam się całkiem przypadkiem, w
pierwszej chwili temat niekoniecznie mnie zaintrygował, ale fakt, że
ową pozycję wydało Wydawnictwo Czarne specjalizujące się w
eseistyce i prozie współczesnej, dość często emitujące tytuły,
których moc oddziaływania na duszę jest bardzo intensywna,
zdecydowanie wpłyną na moją decyzję, tym samym książka
błyskawicznie znalazła się w moich zasobach, jak się okazało wywołała u mnie wzruszenie i melancholię.
 |
| Kadr z filmu Spielzeungland |
Bohaterem
książki jest jedenastoletni chłopiec, który niczym nie różni
się od swoich rówieśników. Z wielkim zapałem gra w piłkę,
chuligani, zdziera kolana i potajemnie ogląda atlas anatomiczny
swojego ojca, niezaprzeczalnie ten blondynek o jasnej cerze
i równie jasnych oczach jest zwyczajnym, ciekawskim dzieciakiem,
któremu beztrosko mija dzieciństwo spędzane na obserwowaniu magii
w zwykłych dniach i na analizie naturalnych zjawisk. Wszystko się
zmienia w ciągu dwóch i pół sekund, kiedy starsza siostra rzuca
jedno zdanie:
- A czy wiesz, że jesteśmy Żydami?(...)Nie , nie wiem, że jestem Żydem, nie chcę wiedzieć, że jestem Żydem. Jestem Polakiem (…) Jak mogę być Żydem, skoro Żydzi mają rogi i kopyta, i świński ogonek, skoro Żydzi przemykają w chałatach pod ścianami domów, szepcząc: „sza! sza!” i ściskając w rękach sakiewkę z pieniędzmi zdobytymi na lichwie? U nas mówi się po polsku, u nas jest choinka, jemy kiełbasę i kotlety schabowe jak wszyscy... (str. 38)
 |
| Antysemicki stereotyp Żyda |
Ten
zagubiony chłopczyk, którego wiedza o narodzie żydowskim jest
znikoma, gubi się we własnych domysłach, bycie Żydem przeraża
go, tym bardziej, że czasy komunizmu i propagandy antysemickiej nie
sprzyjają zadawaniu pytań. Na własną rękę rozważa zaistniały
stan rzeczy i w strumieniu różnych wspomnień oraz szaleńczych
myśli próbuje znaleźć odpowiedzi, które będę kierunkowskazem w drodze do budowania własnej tożsamości.
Historia
anonimowego (zapewne tego typu działanie było zamierzone) chłopca
jest bardzo przejmująca szczególnie, że narracja pierwszoosobowa
w wykonaniu jedenastolatka jest wyjątkowa, niezmiernie szczera oraz
uczuciowa, wprawdzie język opowieści jest nieadekwatny do wieku i
wiedzy bohatera, jednak zachwycająca proza jaką posługuje się
autor sprawia, że ten subtelny, ale zarazem wysoce kontrowersyjny tekst naładowany jest emocjami
wywołującymi zadumę i poruszenie.
Książka
nie należy do lektur łatwych, choćby dlatego, że tok myślenia
chłopca balansuje na granicy rzeczywistości i wymysłów, dodatkowo
szereg wspomnień rodzinnych układa się w osobliwy obraz zdarzeń i
postaci ważnych dla naszego
bohatera, a oprócz tego symbolika ukryta pod poetyckimi opisami
powoduje, że ta pozycja jest bardzo wymagająca,
ale bezsprzecznie niezwykły styl pisania Romana Grena, a także
jogo zdolność do wnikliwego i lirycznego opisywania rzeczy pozornie
trywialnych sprawia, że „Wyznanie” to książka nieprzeciętna.
Za
możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Czarne, a
także portalowi Sztukater za jej udostępnienie.
Posty
